Atatürk ve Savarona

5/19/2015

Pennsylvania’lı Richard McCall Cadwalader, Princeton Üniversitesi mezunu başarılı bir bankacıydı. Müziğe kabiliyetliydi ama onun asıl merakı denizcilikti. Roebleingler’in kızı Emily, Margaret ile evliydi. Emily Margaret Cadwalader da kocası gibi denizi seviyordu. Yatlara düşkündüler ve yatlarıyla dünyanın birçok yerini gezdiler. O yıllar, Amerikalı zenginler arasında dünyayı turist olarak gezmek modaydı. 1931’de yaptırdıkları, dünyanın en büyük özel yatına da Savarona adını koydular. Savarona; Hint Okyanusu’nda yaşayan bir Afrika kuğusunun adıydı.

Atatürk-Savanora

Almanya’nın ünlü Blohm und Voss tersanesinde inşa edilen ve Hamburg’da denize indirilen Savarona, 124.3 metre gövde uzunluğuyla, inşa edildiği tarihte dünyanın en büyük yatıydı. Savarona’nın denize indirilişi hayli görkemli oldu. Time, The New York Times, Chicago Tribune gibi dünya basını, Savarona’ya çok ilgi gösterdi.

Ancak Savarona’nın ABD’ye girişi sorunlu oldu. Amerika, yatın yapım gideri kadar gümrük ve kayıt parası istedi. Bu da yaklaşık 3 milyon dolar tutarındaydı. Cadwalader çifti parayı ödemek istemedi. Savarona geldiği yolu izleyerek tekrar Hamburg’a döndü.

Atatürk-Savanora-1

Savarona, Almanya’ya dönmüştü ama kurtuluşu yoktu. Çünkü Amerikan vergi memurları, Savarona’nın peşini bırakmadı. Cadwalader çiftini vergi kaçırmakla itham ettiler. İddiaya göre çift, daha az vergi vermek için Savarona’yı şirket malı gibi göstermişti. Savarona, Cadwalader ailesine uğurlu gelmemişti. Şubat 1937’de gemiyi satılığa çıkardılar.

Atatürk hayatının son döneminde, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin deniz işleriyle çok alakalıydı. O dönemde neredeyse sadece Denizbank’ı kurdurmak, Türk deniz ticaret filosu oluşturmak, Deniz kuvvetlerini güçlendirmek gibi projeler üzerinde çalışıyordu.

Atatürk-Savanora-2

Bir başka neden de, Atatürk’ün sağlığıyla ilgiliydi. Atatürk’ün hastalığı ağırlaşıyordu. Doktorları, deniz havasının Atatürk’e iyi geleceğini söylüyorlardı.

Atatürk, Savarona’nın fotoğraflarını görünce çok beğendi. Berlin Büyükelçisi Haydar Apak, Cadwalader ailesiyle temasa geçti. Ardından Cumhurbaşkanlığı özel kalem müdürü Hasan Rıza Soyak başkanlığında, bir komisyon kuruldu. Genç Türkiye Cumhuriyeti Savarona’yı, 23 Şubat 1938’de resmen aldı. Ödenen para 1 milyon 200 bin dolar idi. Türk Bayrağı 24 Mart 1938’de Southampton’da Savarona’ya çekildi.

Atatürk-Savanora-3

31 Mayıs 1938'de Atatürk'ün sabırsızlıkla beklediği Savarona Yatı gelmiş, Dolmabahçe önünde demirlemişti. 1 Haziran 1938'de Atatürk, Savarona'ya geçti. Mükemmel bir yat olan Savarona, Atatürk'ün yeni umuduydu. Burada son günlerini mutlulukla geçirmeye çalıştı. Fakat beklenildiği gibi mutlu geçmedi günler. Hastalık artarak devam ediyordu. Ölüm her an gelebilirdi. Yatta tek eğlencesi, gramofonundan sevdiği sanatçıları dinlemekti. Atatürk bir gün şu sözleri söyledi: “Ben bu yatı, bir çocuğun oyuncağını beklemesi gibi bekledim. Meğer bana bir hastane olacakmış.” dedi.

Savarona’yı görünce sevinci ve heyecanını saklayamayan Atatürk, Savarona’da sadece 56 gün yaşadı. Evet, iki ay bile değil. İlk günler rahatsızlığı hafifler gibi oldu. Fakat daha sonraki günler, kendisine o kadar iyi bakmasına, perhizlerine harfiyen uymasına rağmen, iki kez kriz geçirdi. Hastalığı artınca, 25 Temmuz gece yarısı saat 01.00’de Dolmabahçe’ye nakledildi.

Atatürk-Savanora-4

Atatürk, bir daha Savarona’ya hiç gidemedi. Ve ne yazık ki Savarona, Atatürk’e derman olmadı; uğurlu gelmedi. Ama Savarona hep Atatürk’le özdeşleşti. Ata’nın Türk denizcilerine emanetiydi.

1938 yılında satın alınan ve Atatürk'ün çok kısa süre kullandığı Savarona, artık Cumhurbaşkanlığı yatı olarak kullanılıyor.

Emre Güler

YASAL UYARI: Haberin kopyalanması yasaktır. Haber sadece yatvitrini.com’a link verilerek kullanılabilir. Bunun dışında kopyalayanlar hakkında kanuni işlem yapılacaktır.

Yorumlar